تصاویر بیشتر
برای مشاهده هر عکس، بر روی آن کلیک کنید
بستن
سه علت مهم برای بروز كم‌خونی
تاریخ ثبت: 1400/11/25
تعداد بازدید: 2109
شایع‌ترین دلیل‌كم‌خونی در بیماران كمتر از 45 سال این است كه بیمار فقر آهن دارد و خون به اندازه كافی در بدنش ساخته نمی‌شود.
رنگ‌پریدگی ناخن‌های دست و پا یا بی‌‌حالی شما و بی‌رنگی پوست‌تان ممكن است نشانه‌های شایعی از یك بیماری شایع باشد. احتمالا آدم‌های اطراف شما وقتی این علائم ظاهری را می‌بینند، شما را به انجام یك آزمایش و باخبر شدن از میزان كم‌خونی‌تان تشویق می‌كنند.
كم‌خونی یكی از رایج‌ترین اصطلاحاتی است كه بین مردم رد و بدل میشود و احتمالا بعد از آن هم آدم‌های اطراف شما توصیه‌های رنگارنگ تغذیه‌ای را مطرح می‌كنند و حتی گاهی پا را فراتر از این گذاشته و می‌گویند چه نوع قرص شیمیایی را باید مصرف‌كنید تا بدن‌تان بیشتر از قبل خونسازی كند درحالی كه تنها پزشك متخصص است كه تشخیص می‌دهد فردی مبتلا به كم‌خونی است یا نه و نوع درمان لازم را برای او تجویز می‌كند. به همین بهانه سراغ سه متخصص رفتیم تا با نشانه‌های آشكار و پنهان این مشكل آشنا و از راه‌های درمان كم‌خونی باخبر شویم.
دكتر رضا ملایری، فوق تخصص خون و آنكولوژی:
سه علت مهم برای بروز كم‌خونی وجود دارد:
خون به اندازه كافی تولید نمی‌شود: افراد خام‌خوار و گیاهخوار از جمله كسانی هستند كه خون در آنها به اندازه كافی تولید نمی‌شود چون مواد غذایی كه استفاده می‌كنند، از آهن كافی برخوردار نیست.
خون از دست می‌دهند: یكی از دلایل آن خونریزی است كه فرد از طریق ادرار یا مدفوع خون از دست‌می‌دهد.
خون به هر دلیلی داخل بدن از بین می‌رود: بیماری‌های مختلفی باعث میشود تا این اتفاق در بدن بیفتد. یك علت آن بیماری‌ها خودایمنی است‌كه به آن همولیز می‌گویند. در جریان این بیماری اتفاقا خون زیادی تولید میشود ولی داخل بدن از بین می‌رود. در بیماری همولیز اگر به بیمار، خونی تزریق شود كه با گروه خونی‌اش متفاوت باشد، خونش از بین می‌رود كه بروز مورد سوم از موارد نسبتا نادر است.
شایع‌ترین علت‌كم‌خونی در افراد پایین‌تر و بالاتر از 45 سال
شایع‌ترین دلیل‌كم‌خونی در بیماران كمتر از 45 سال این است كه بیمار فقر آهن دارد و خون به اندازه كافی در بدنش ساخته نمی‌شود. آهن باید وجود داشته باشد تا پروتئین هموگلوبین ساخته شود و فرد دچار كم‌خونی نشود. فقر آهن زمانی خودش را نشان می‌دهد كه یا به اندازه كافی آهن در مواد غذایی كه فرد استفاده می‌كند، وجود نداشته باشد یا آهن در بدنش به خوبی جذب نشود. در كم‌خونی‌های بالاتر از 45 سالگی نیز ما باید به دنبال زخم‌ها و خونریزی‌هایی باشیم كه داخل بدن اتفاق می‌افتد که برای مشخص شدن آن بیمار باید آندوسكوپی شود.
چطور آن را تشخیص دهیم؟
آمار دقیقی از تعداد مبتلایان به کم‌خونی یا کسانی که در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند در دست نیست، اما به جرات می‌توان گفت که کم‌خونی یکی از مشکلات رایجی است که بسیاری از افراد، بی‌آنکه بدانند یا سراغ درمان بروند، به آن دچار هستند. یك آزمایش ساده خون نشان می‌دهد كه فرد دچار كم‌خونی است یا نه. پس از آزمایش اگر معلوم شد كه كم‌خونی بیمار در نتیجه فقر آهن است، برای درمان او قرص آهن تجویز می‌كنیم و اگر مشكل گوارشی داشته باشد به او می‌گوییم آهن را به صورت تزریقی دریافت‌كند. با آغاز درمان معمولا یك یا دو ماه طول می‌كشد تا كم‌خونی فرد برطرف‌شود.
چاره کار ظروف مسی است؟
این یكی از آن باورهایی است كه هیچ سند و مدركی برای اثبات آن وجود ندارد. ببینید عامل اصلی خونسازی، آهن است و نه مس. سال‌هاست كه استفاده از ظروف مسی برای طبخ غذا ممنوع شده به‌خصوص در مورد مواد غذایی كه حاوی اسید یا مواد چرب هستند كه می‌توانند مس را در خود حل كنند. اگر قرار باشد هر روز از این ظروف برای طبخ غذا استفاده شود، قطعا ایجاد عارضه می‌كند. نكته دیگر این است كه كم‌خونی بحثی فردی است و نه بحث خانوادگی. در یك خانواده هم بچه دو ساله حضور دارد، هم مادر 40ساله و هم دختر و پسر جوان. حالا مادر خانواده دچار كم‌خونی است اما دختر دوساله چه گناهی كرده كه به اجبار به او آهن بخورانیم؟
رژیم غذایی‌تان ایراد دارد؟
كم‌خونی نمود خارجی خود را به صورت كمرنگی مخاط چشم‌ها، داخل لب‌ها و لثه‌ها نشان می‌دهد. پس از اینكه بیمار به پزشك متخصص مراجعه و درمان‌های لازم را دریافت كرد، می‌تواند از یك دستور غذایی خاص در سه نوبت صبح، ظهر و شب استفاده كند تا كم‌خونی‌اش برطرف شود. از نظر طب سنتی، با تغذیه مناسب می‌توان بسیاری از مشکلات سلامتی را برطرف و یا کمرنگ کرد اما نباید فراموش کرد که هر فرد، بسته به شرایطی که دارد و نوع بیماری که با آن روبه‌روست، باید ظرافت‌های خاصی را به رژیم غذایی‌اش اضافه کند. برای مثال کسی که کم‌خون است، می‌تواند در چند وعده‌ای که در طول روز میل می‌کند، چنین تغییراتی را ایجاد کند، تا بیماری‌اش بهبود پیدا کند:
- ساعت 10 صبح: دو عدد زرده تخم‌مرغ عسلی یا نیم‌برشت با كمی دارچین. باید از دارچین به جای نمك استفاده کرد تا غذا طعم‌دار شود و به‌خاطر بی‌طعم بودن آن، بی‌خیال رعایت رژیم مناسب نشد. پس از آن یك لیوان آب سیب زرد تازه را با یك قاشق عسل مخلوط كرده و میل شود.
- ساعت 12ظهر: یك فنجان آب انار ملس و خالص بدون هیچ ماده افزودنی مثل شكر مصرف شود. اضافه کردن افزودنی‌ها می‌تواند به جای بهبود مشکل شما، به زیان سلامت‌تان تمام شود.
- ساعت پنج بعدازظهر: یك لیوان اشكنه راسته گوسفند.
این دستور غذایی را بیماران باید به مدت یك‌ماه انجام داده و پس از آن یك آزمایش خون دهند.
نكته این رژیم است. که تخم‌مرغی كه بیمار صبح مصرف می‌كند، حتما باید به صورت عسلی باشد چون اگر زیاد از حد پخته و سفت شود، برای كبد مضر خواهد بود.
خون ساز‌ها را بشناسید
سبزیجات برگ‌دار، چغندر، گوجه‌فرنگی، زرده تخم‌مرغ، حبوبات، عدس، لوبیا، گلابی، طالبی، لیموشیرین، هویج، كدوتنبل، كلم از نوع پیچی، پرتقال، سیب‌زمینی، گل‌كلم، گوشت سفید (ماهی و مرغ) و قرمز از جمله مواد غذایی مفیدی هستند که افراد کم‌خون باید سراغ‌شان بروند. علاوه بر این برای کم‌خون‌ها، آب گوشت هم تجویز میشود كه از مصرف خود گوشت بسیار مفیدتر است. البته اگر دچار چنین مشکلی هستید، خشكباری مثل انواع برگه، برگه آلو و هلو و زردآلو، توت‌خشك، انجیر خشك و كشمش را نیز نباید فراموش‌کنید. از سوی دیگر، مصرف برخی مواد غذایی می‌تواند مشکل شما را تشدید کند. خوراكی‌هایی كه حاوی مواد افزودنی هستند مثل سوسیس، كالباس، پیتزا، چیپس، پفك، نوشابه، چای همراه غذا، شكلات و نانی‌كه با جوش شیرین پخته شده باشد، از جمله موادی است که کم‌خون‌ها نباید سراغ‌شان‌بروند.
نکاتی كه نباید باورشان كنیم
1. جگر خونساز است.
برخلاف تصور عموم، جگر خونساز نیست چون غذای غلیظی است و دستگاه گوارش افراد كم‌خون، نمی‌تواند خون را از جگر استخراج كند.
2. رنگ‌پریدگی گوش و ناخن‌ها نشانه‌كم‌خونی است.
كمرنگی گوش‌ها یا ناخن‌ها می‌تواند علامت باشد اما الزاما نشانه كم‌خونی نیست.
3. روزی یك قرص آهن بخور تا دچار كم‌خونی نشوی.
قرص آهن را در صورتی می‌توان استفاده كرد كه قبل از آن، كم‌خونی فرد از طریق آزمایش خون اثبات شده باشد و پس از اینكه مشخص شد كم‌خونی بیمار از نوع شدید است، متوسط یا ضعیف براساس میزان كم‌خونی و وزن فرد، پزشک قرص آهن مصرفی را تجویز می‌كند. مصرف دارو هم زمان مشخصی دارد و این‌طور نیست كه بیمار هر روز قرص بخورد. از سوی دیگر چون 50 درصد خانم‌های ایرانی دچار كم‌خونی هستند، آنهایی كه در دوران عادت ماهانه هستند، در این روزها به دلیل اینكه خون از دست می‌دهند، می‌توانند قرص آهن مصرف كنند اما اگر هركسی بیاید و براساس تشخیص خودش قرص آهن استفاده كند، ممكن است آهن در اندام‌های مختلف بدنش از جمله كبد و كلیه‌اش رسوب كرده و ایجاد عارضه كند.
4. خوردن خوراكی‌هایی با رنگ قرمز مثل انار خونسازی می‌كند.
این‌هم یك باور عامیانه است. البته میوه‌هایی مثل انار كه قرمز است سرشار از آنتی‌اكسیدان بوده و برای سلامت مفید هستند و همین موضوع در مورد خوراكی‌هایی كه بنفش‌رنگ هستند نیز صدق می‌كند اما هیچ ارتباطی بین رنگ قرمز میوه‌ها و خونسازی وجود ندارد. بیشترین آهن در گوشت و ماهیچه گوسفند و به‌خصوص گوساله است و همچنین میزان آهن جگر و ماهیچه گوساله در یك سطح قرار دارد .
رنگ‌پریدگی ناخن‌های دست و پا یا بی‌‌حالی شما و بی‌رنگی پوست‌تان ممكن است نشانه‌های شایعی از یك بیماری شایع باشد. احتمالا آدم‌های اطراف شما وقتی این علائم ظاهری را می‌بینند، شما را به انجام یك آزمایش و باخبر شدن از میزان كم‌خونی‌تان تشویق می‌كنند.
كم‌خونی یكی از رایج‌ترین اصطلاحاتی است كه بین مردم رد و بدل میشود و احتمالا بعد از آن هم آدم‌های اطراف شما توصیه‌های رنگارنگ تغذیه‌ای را مطرح می‌كنند و حتی گاهی پا را فراتر از این گذاشته و می‌گویند چه نوع قرص شیمیایی را باید مصرف‌كنید تا بدن‌تان بیشتر از قبل خونسازی كند درحالی كه تنها پزشك متخصص است كه تشخیص می‌دهد فردی مبتلا به كم‌خونی است یا نه و نوع درمان لازم را برای او تجویز می‌كند. به همین بهانه سراغ سه متخصص رفتیم تا با نشانه‌های آشكار و پنهان این مشكل آشنا و از راه‌های درمان كم‌خونی باخبر شویم.
دكتر رضا ملایری، فوق تخصص خون و آنكولوژی:
سه علت مهم برای بروز كم‌خونی وجود دارد:
خون به اندازه كافی تولید نمی‌شود: افراد خام‌خوار و گیاهخوار از جمله كسانی هستند كه خون در آنها به اندازه كافی تولید نمی‌شود چون مواد غذایی كه استفاده می‌كنند، از آهن كافی برخوردار نیست.
خون از دست می‌دهند: یكی از دلایل آن خونریزی است كه فرد از طریق ادرار یا مدفوع خون از دست‌می‌دهد.
خون به هر دلیلی داخل بدن از بین می‌رود: بیماری‌های مختلفی باعث میشود تا این اتفاق در بدن بیفتد. یك علت آن بیماری‌ها خودایمنی است‌كه به آن همولیز می‌گویند. در جریان این بیماری اتفاقا خون زیادی تولید میشود ولی داخل بدن از بین می‌رود. در بیماری همولیز اگر به بیمار، خونی تزریق شود كه با گروه خونی‌اش متفاوت باشد، خونش از بین می‌رود كه بروز مورد سوم از موارد نسبتا نادر است.
شایع‌ترین علت‌كم‌خونی در افراد پایین‌تر و بالاتر از 45 سال
شایع‌ترین دلیل‌كم‌خونی در بیماران كمتر از 45 سال این است كه بیمار فقر آهن دارد و خون به اندازه كافی در بدنش ساخته نمی‌شود. آهن باید وجود داشته باشد تا پروتئین هموگلوبین ساخته شود و فرد دچار كم‌خونی نشود. فقر آهن زمانی خودش را نشان می‌دهد كه یا به اندازه كافی آهن در مواد غذایی كه فرد استفاده می‌كند، وجود نداشته باشد یا آهن در بدنش به خوبی جذب نشود. در كم‌خونی‌های بالاتر از 45 سالگی نیز ما باید به دنبال زخم‌ها و خونریزی‌هایی باشیم كه داخل بدن اتفاق می‌افتد که برای مشخص شدن آن بیمار باید آندوسكوپی شود.
چطور آن را تشخیص دهیم؟
آمار دقیقی از تعداد مبتلایان به کم‌خونی یا کسانی که در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند در دست نیست، اما به جرات می‌توان گفت که کم‌خونی یکی از مشکلات رایجی است که بسیاری از افراد، بی‌آنکه بدانند یا سراغ درمان بروند، به آن دچار هستند. یك آزمایش ساده خون نشان می‌دهد كه فرد دچار كم‌خونی است یا نه. پس از آزمایش اگر معلوم شد كه كم‌خونی بیمار در نتیجه فقر آهن است، برای درمان او قرص آهن تجویز می‌كنیم و اگر مشكل گوارشی داشته باشد به او می‌گوییم آهن را به صورت تزریقی دریافت‌كند. با آغاز درمان معمولا یك یا دو ماه طول می‌كشد تا كم‌خونی فرد برطرف‌شود.
چاره کار ظروف مسی است؟
این یكی از آن باورهایی است كه هیچ سند و مدركی برای اثبات آن وجود ندارد. ببینید عامل اصلی خونسازی، آهن است و نه مس. سال‌هاست كه استفاده از ظروف مسی برای طبخ غذا ممنوع شده به‌خصوص در مورد مواد غذایی كه حاوی اسید یا مواد چرب هستند كه می‌توانند مس را در خود حل كنند. اگر قرار باشد هر روز از این ظروف برای طبخ غذا استفاده شود، قطعا ایجاد عارضه می‌كند. نكته دیگر این است كه كم‌خونی بحثی فردی است و نه بحث خانوادگی. در یك خانواده هم بچه دو ساله حضور دارد، هم مادر 40ساله و هم دختر و پسر جوان. حالا مادر خانواده دچار كم‌خونی است اما دختر دوساله چه گناهی كرده كه به اجبار به او آهن بخورانیم؟
رژیم غذایی‌تان ایراد دارد؟
كم‌خونی نمود خارجی خود را به صورت كمرنگی مخاط چشم‌ها، داخل لب‌ها و لثه‌ها نشان می‌دهد. پس از اینكه بیمار به پزشك متخصص مراجعه و درمان‌های لازم را دریافت كرد، می‌تواند از یك دستور غذایی خاص در سه نوبت صبح، ظهر و شب استفاده كند تا كم‌خونی‌اش برطرف شود. از نظر طب سنتی، با تغذیه مناسب می‌توان بسیاری از مشکلات سلامتی را برطرف و یا کمرنگ کرد اما نباید فراموش کرد که هر فرد، بسته به شرایطی که دارد و نوع بیماری که با آن روبه‌روست، باید ظرافت‌های خاصی را به رژیم غذایی‌اش اضافه کند. برای مثال کسی که کم‌خون است، می‌تواند در چند وعده‌ای که در طول روز میل می‌کند، چنین تغییراتی را ایجاد کند، تا بیماری‌اش بهبود پیدا کند:
- ساعت 10 صبح: دو عدد زرده تخم‌مرغ عسلی یا نیم‌برشت با كمی دارچین. باید از دارچین به جای نمك استفاده کرد تا غذا طعم‌دار شود و به‌خاطر بی‌طعم بودن آن، بی‌خیال رعایت رژیم مناسب نشد. پس از آن یك لیوان آب سیب زرد تازه را با یك قاشق عسل مخلوط كرده و میل شود.
- ساعت 12ظهر: یك فنجان آب انار ملس و خالص بدون هیچ ماده افزودنی مثل شكر مصرف شود. اضافه کردن افزودنی‌ها می‌تواند به جای بهبود مشکل شما، به زیان سلامت‌تان تمام شود.
- ساعت پنج بعدازظهر: یك لیوان اشكنه راسته گوسفند.
این دستور غذایی را بیماران باید به مدت یك‌ماه انجام داده و پس از آن یك آزمایش خون دهند.
نكته این رژیم است. که تخم‌مرغی كه بیمار صبح مصرف می‌كند، حتما باید به صورت عسلی باشد چون اگر زیاد از حد پخته و سفت شود، برای كبد مضر خواهد بود.
خون ساز‌ها را بشناسید
سبزیجات برگ‌دار، چغندر، گوجه‌فرنگی، زرده تخم‌مرغ، حبوبات، عدس، لوبیا، گلابی، طالبی، لیموشیرین، هویج، كدوتنبل، كلم از نوع پیچی، پرتقال، سیب‌زمینی، گل‌كلم، گوشت سفید (ماهی و مرغ) و قرمز از جمله مواد غذایی مفیدی هستند که افراد کم‌خون باید سراغ‌شان بروند. علاوه بر این برای کم‌خون‌ها، آب گوشت هم تجویز میشود كه از مصرف خود گوشت بسیار مفیدتر است. البته اگر دچار چنین مشکلی هستید، خشكباری مثل انواع برگه، برگه آلو و هلو و زردآلو، توت‌خشك، انجیر خشك و كشمش را نیز نباید فراموش‌کنید. از سوی دیگر، مصرف برخی مواد غذایی می‌تواند مشکل شما را تشدید کند. خوراكی‌هایی كه حاوی مواد افزودنی هستند مثل سوسیس، كالباس، پیتزا، چیپس، پفك، نوشابه، چای همراه غذا، شكلات و نانی‌كه با جوش شیرین پخته شده باشد، از جمله موادی است که کم‌خون‌ها نباید سراغ‌شان‌بروند.
نکاتی كه نباید باورشان كنیم
1. جگر خونساز است.
برخلاف تصور عموم، جگر خونساز نیست چون غذای غلیظی است و دستگاه گوارش افراد كم‌خون، نمی‌تواند خون را از جگر استخراج كند.
2. رنگ‌پریدگی گوش و ناخن‌ها نشانه‌كم‌خونی است.
كمرنگی گوش‌ها یا ناخن‌ها می‌تواند علامت باشد اما الزاما نشانه كم‌خونی نیست.
3. روزی یك قرص آهن بخور تا دچار كم‌خونی نشوی.
قرص آهن را در صورتی می‌توان استفاده كرد كه قبل از آن، كم‌خونی فرد از طریق آزمایش خون اثبات شده باشد و پس از اینكه مشخص شد كم‌خونی بیمار از نوع شدید است، متوسط یا ضعیف براساس میزان كم‌خونی و وزن فرد، پزشک قرص آهن مصرفی را تجویز می‌كند. مصرف دارو هم زمان مشخصی دارد و این‌طور نیست كه بیمار هر روز قرص بخورد. از سوی دیگر چون 50 درصد خانم‌های ایرانی دچار كم‌خونی هستند، آنهایی كه در دوران عادت ماهانه هستند، در این روزها به دلیل اینكه خون از دست می‌دهند، می‌توانند قرص آهن مصرف كنند اما اگر هركسی بیاید و براساس تشخیص خودش قرص آهن استفاده كند، ممكن است آهن در اندام‌های مختلف بدنش از جمله كبد و كلیه‌اش رسوب كرده و ایجاد عارضه كند.
4. خوردن خوراكی‌هایی با رنگ قرمز مثل انار خونسازی می‌كند.
این‌هم یك باور عامیانه است. البته میوه‌هایی مثل انار كه قرمز است سرشار از آنتی‌اكسیدان بوده و برای سلامت مفید هستند و همین موضوع در مورد خوراكی‌هایی كه بنفش‌رنگ هستند نیز صدق می‌كند اما هیچ ارتباطی بین رنگ قرمز میوه‌ها و خونسازی وجود ندارد. بیشترین آهن در گوشت و ماهیچه گوسفند و به‌خصوص گوساله است و همچنین میزان آهن جگر و ماهیچه گوساله در یك سطح قرار دارد .